Een krachtige leeromgeving steunt onder meer ook op stimulerende tussenkomsten van de leerkracht: ondersteuning door interactie. Hier zoomen we in op een mogelijke begeleidingsmethodiek: taal stimuleren bij zorgroutines en overgangsroutines.
Een belangrijk principe bij het stimuleren van de taalontwikkeling is ‘taal de hele dag’. De hele dag door grijp je elke kans aan om de taalontwikkeling van de kleuters te stimuleren. Je doet dit door drie taalgroeimiddelen in te zetten.
- Een rijk taalaanbod: je brengt materialen aan in de hoeken en activiteiten die rijke taal bij de kleuters uitlokken: je bouwt een boekenhoek uit met aantrekkelijke prentenboeken, meertalige prentenboeken, digitale prentenboeken en informatieve boeken; je brengt veel schrijfmaterialen aan; je leest regelmatig interactief een prentenboek; je houdt regelmatig kringgesprekjes in grote en kleine groep; je doet met de oudste kleuters allerlei activiteiten rond letters; je voegt taal toe bij het meespelen (VAT); het basismateriaal in de hoeken lokt taal uit; het extra themamateriaal in de hoeken laat kinderen de woordenschat van het thema in hun spel gebruiken …
- Veel taalruimte: je stimuleert de kleuters om te vertellen wat ze doen, wat ze ervaren hebben, wat hun plannen zijn, enz. Je stelt denkvragen waardoor de kleuter zelf het antwoord op zijn (of jouw) vraag moet geven en dus meer aan het woord is. Je wacht voldoende lang na het stellen van een vraag. Je stimuleert de kinderen om boodschappen op te schrijven …
- Regelmatige taalfeedback: je helpt de taalontwikkeling van kinderen vooruit door hun uitingen te helpen verhelderen, te bevestigen, terug te kaatsen in een verbeterde versie, uit te breiden … en door zelf veel te benoemen en model te staan.
‘Taal de hele dag’ houdt ook in dat je tijdens zorgroutines (naar het toilet gaan, fruit- en koekmoment …) en overgangsroutines (opruimen, jassen aandoen …) de ‘taalgroeimiddelen’ gebruikt. Tijdens het tussendoortje, het aan- en uitkleden, het opruimen, het toiletmoment … ben je niet enkel met de praktische organisatie bezig en het ‘trainen’ van specifieke vaardigheden (bv. fijnmotorische vaardigheden bij het leren veters knopen). Je bent ook bezig met het stimuleren van taal. Je helpt de kleuters verwoorden wat ze doen, je beschrijft wat je doet en ziet, je stelt denkstimulerende vragen, je gebruikt een versje of liedje en introduceert regelmatig een nieuw versje of liedje, je betrekt de klaspop bij de routine, je doet een handeling opzettelijk fout voor en lokt zo taal uit bij de kleuters …
Je zorgt er ook voor dat door een goed uitgedachte organisatie er zo weinig mogelijk wachttijd is voor de kleuters. Je vermijdt bijvoorbeeld dat snelle eters een kwartier moeten wachten door wie al klaar is een stille activiteit te geven, bv. een boekje lezen. Of je vangt de wachttijd die rest na het aantrekken van de jassen (en andere routines) op door de kleuters die al klaar zijn via allerlei materialen te prikkelen om met andere kleuters in interactie te gaan. Zo zijn er bijvoorbeeld vlakbij de kapstokken op ooghoogte zoekprenten, gatenborden, voeldozen, fotocollages, gekke spiegels, posters …
